Memoria dunha canoura de Pol

Hórreo en San Martín de Lúa ( Pol)

Como memoria viva de canouras que ían a Ribadeo tomar as augas, achegamos unha transcrición do narrado por María Marina Díaz Irimia... que a principios dos cincuenta como canouriña ía canda a súa nai ata a vila ribadense para realizar os pertinentes baños de setembro.

Os audios poden escoitarse nesta ligazón. 

"Eu son María Marina Díaz Irimia, nacín o vinte de febreiro de mil novecento corenta e sete nun puebliño de interior de Galicia chamado San Martin de Lúa, pertence ao concello de Pol.

Desde moi pequena, exactamente desde os dous anos, fun aos baños a Ribadeo ata a idade de nove anos. 

Acompañábame..., ía sempre coa miña nai. Como aquí non había coche de liña nin carretera tiñamos que ir a Meira a coller o coche de liña. Levábanos meu pai e iamos da cabalo... uns da cabalo e outros andando porque todos non podiamos ir a cabalo para levar as cousas necesarias para vivir alí, en Ribadeo.

Estabamos cunha señora que tiña un home que era mariñeiro, ía ao mar... e ela dedicábase a ter xente na súa casa. 

Nós levabamos unha habitación alquilada con dereito a cociña. Tomabamos o primeiro baño o dia de chegar porque eran nove os que dicían que había que tomar para que fixera efecto, e volvíamonos a bañar tamén o día de volver aínda que xa ás tres e media volvía saír o coche outra vez para Meira. 

O día de ir, meu pai quedábase e volvia para casa para facer as tarefas da casa. 

O día de volver ianos buscar a Ribadeo e aquel dia, pois iamos comer coa señora e co home a algun sitio, a algunha fonda...

Habia xente que en vez de ir ao mar a bañarse ía ás augas quentes, que eu tampouco sei onde eran naquel tempo...

E, se por exemplo, tiñan unha nena que era da miña edá,... miña nai bañábaa comigo no mar... se era máis ou menos da miña idade. Adoitabamos ir normalmente a última semana de agosto collendo un día ou dous de setembro... porque deixabamos os nabos botados e viñamos a tempo de facer a malla que adoitaba ser a partir do dez de setembro.

Isto dicían que era moi favorable pra a salú, que evitaba moitos males... sobre todo da pel.

Estabamos aproximadamente... marchabamos ás dez para a praia, estabamos ata unha ou unha e media; despois pola tarde asi que comiamos descansabamos un pouco e despois volviamos outra vez a andar pola area ... ainda que non nos bañásenos.

Entroido en Santalla ( Ribeiras de Piquín). 1967

E... bueno, sempre había xente coñecida... concretamente dun pueblín cercano ao noso que se chama Santalla pertence a Ribeira de Piquín, de onde é nativa a Susana Seivane tan coñecida hoxe. Tamén ían sempre unhos señores que tamén adoitaban estar onde estabamos nosoutros; era un señor que tiña moitos problemas de pel e dicía que desde que empezara a ir aos baños se puñera moito mellor."

Achega significativa que fai a informante á que engade un trazo sociolóxico relacionado co uso diglósico da nosa lingua ( o que vale para nos comunicar entre nós, non serve para relacionarnos coa  poboación vilega:  

"Nun deses anos da miña nenez, con catro anos aproximadamente...

Eu sempre me levaban un balde e unha pala e un angazo para apañar conchas e xogar na area,... facer castelos e diso.

E entonces, claro! daquelas non era nada bonito falar o gallego... e miña mai mandábame... non estaba ben visto que se falara o gallego, e entonces miña mai mandábame falar o castellano...

E dicíame:

--Se che pregunta alguén que tes aí? (cando estaba xogando) dicíame: "un cubo y una pala para recoger arena".

Efectivamente: eu sabíao dicir moi ben... pero acto seguido dicía 

Un balde y una pala , una paleta... pra recoller area."