Este mestre e escritor mindoniense ( 1869-1947) que estudou no seminario de Mondoñedo e que ao rematar a carreira sacerdotal, Roma impediulle a ordenación por ser fillo de solteira; de 1901 a 1911 exerceu como mestre en Foz, localidade da Mariña á que acudían un monte de labregas da comarca mindoniense tomar os baños de setembro.Temos visto que o apelativo habitual para estas boas mulleres era o de canónigas, e para estas, este autor escribiu unha composición que publicou en "El Regional" de Lugo no número correspondente ao 24 de febreiro de 1903.
Leva por título "Pr'as canónigas", aclara que é "o nombre que se da á las mujeres de determinado punto de la comarca mindoniense" e dedícallo a E. Lence Santar; asínao en "Foz 1 de octubre" (sic) de 1901 e transcribímolo tal como foi publicado no citado xornal. Posteriormente nas diferentes edicións do seu "Do Ermo" apareceron algunhas modificacións que podedes ler nesta ligazón ( a edición e a feita pola Deputación de Lugo no 2006, pax 70,ss)
Pr’as canónigas
Montañesas, ¡boa sorte!;
eu adiós non vol-o digo,
que sempre fun voso amigo,
y- heivos d’olvidar co-a morte.
Cando, aturulando forte,
chegástedes á ribeira,
pensei qu´ estaba na feira
de Gontán, xunto d’ aquelas
carpazonas coma estrelas,
que bailan a muiñeira.
Vades boas de troular:
inda ben non era día,
quen vos despide xa vía
brañegas cabo do mar.
¡Que pulos! ¡que esbatuxar
n-a i-auga!; gueibotas tolas,
roxas com’as amapolas
qu’ hay n-os centeyos d’aldea
brincábades pol-a area
y-entr- as escumas d’as olas [...]
donde había colorados
refaixos, campaba o cego
D’Espiñarcao (1) , un brañego
¡ Si os hay n-a Corda escolmados!
As trazas d’os nemorados
feitízanlle a ispiración
tras vosco viña ó Espigón
pra cantar; ¡ mais eu choraba!
Que n-as copras latexaba
d’a montaña o corazón
¡As San Lucas me lembrou
aquel cantar! ¡que tres días
con tres noites! E ¡que crías
van feirear!... Xa pasou
a mocedá; mais quedou
acesa algunha muxena
n-o borrallo: ¡ A fonda pena,
que sinto lonxe d’a serra!
¡As feiras d’a miña terra!
¡ os ollos d’a miña nena!
Diz que quedan para inzar
pulgas ¡a vao! n-as lareiras
e fungando as manxupeiras (2)
onde adoitades parar;
Deixádeslles que rascar
así como lles fai falla
e porque o mar xa vos ralla
fartas de larpar sardiña
ides pra vosa casiña
ver os medeiros d’a palla
¡ y-as ovelliñas ...y -a frol
d’os toxales!, ouro vello
que ten n-as follal-o sello
d’os chuchos que lle da o sol;
¡Virxen do Monte! ¡ C’un fol
ao lombo tamen m’eu iba!
¿ mais que digo? ¡xa cautiva
teño a miña libertade!
Marchade, nenas, marchade...
¡non volva o demo pra riba!
(1) Espiñarcao: Fonte da parroquia de Romariz, Abadín, colindante con mondoñedo e famosa entre outras cousas por este cego moi coñecido polas súas coplas. De Espiñarcao e Romariz, falaremos máis adiante da man de Lence Santar
(2) manxupeira : Non sabemos o significado que adopta Noriega: 1 Cociñeira que non adereza nin sazona as comidas, porque non sabe ou porque non quere. 2. Celestina. Chismosa.
Nota
A da praia da Rapadoira está sacada do blog O Gabinete de Foz. Non sabemos se haberá algunha canóniga polo medio
Ningún comentario:
Publicar un comentario